«Թևեր» վերականգնողական ծրագիր Արցախից բռնի տեղահանված երեխաների և նրանց ծնողների համար

«Թևեր ստանալու ամենահեշտ միջոցը դրանք ուրիշին պարգևելն է»

2023 թվականի սեպտեմբերի ողբերգական իրադարձություններից հետո ավելի քան 120,000 արցախցի, այդ թվում՝ 30,000 երեխա, ստիպված եղան լքել իրենց հայրենիքը և հայտնվեցին չափազանց բարդ պայմաններում։ Վերջին հինգ տարիների ընթացքում այս երեխաները վերապրել են պատերազմ, լիակատար շրջափակում, բռնի տեղահանում և, հայրենի հողում գտնվելու վերջին օրը՝ պայթյուն, որն իրենց հայրերի կյանքն է խլել ու փշրել նրանց աշխարհը։ Այս խորագույն տրավման լուռ ցավ է թողել՝ արտահայտված նրանց աչքերի խոր տխրության մեջ։

Այս հումանիտար ճգնաժամին արձագանքելու նպատակով «Մենք ենք մեր սարերը» Զարգացման գործակալությունը 2023-ի նոյեմբերին մեկնարկել է «Թևեր» եռամսյա վերականգնման ծրագիրը՝ նախատեսված 4–18 տարեկան երեխաների և նրանց ծնողների համար, ովքեր բռնի տեղահանվել են Արցախից և այժմ բնակվում են Հայաստանի տարբեր համայնքներում։
Ծրագրի նպատակն է վերականգնել երեխաների և դեռահասների ֆիզիկական, հոգեբանական և մտավոր բարեկեցությունը։ Ծրագիրն առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձնում հոգեբանական վերականգնմանը, ծնողների տեղեկացվածությանը երեխաների կարիքների վերաբերյալ, համայնքային համախմբմանը և նոր միջավայրում սահուն ինտեգրմանը։

«Թևեր» ծրագիրը առանձնանում է իր համապարփակ և ապացուցահեն մոտեցմամբ, որը համատեղում է չորս առանցքային բաղադրիչներ՝ հոգեբանական, ֆիզիկական, մտավոր և սոցիալական, որոնք իրականացվում են զուգահեռ։ Այս համապարփակ մոդելը ոչ միայն անդրադառնում է առանձին կարիքների, այլև բազմապատկում է ազդեցությունը՝ ապահովելով ամուր հիմք երկարաժամկետ ապաքինման և կայունության համար։

Ծրագրի երկարաժամկետ արդյունավետությունը հիմնված է այս բաղադրիչների ներդաշնակ և համակարգված աշխատանքի վրա, որը թույլ է տալիս երեխաներին և նրանց ընտանիքներին հասնել նշանակալի և կայուն վերականգնման։

Համայնքային դրական փոփոխությունը խորացնելու նպատակով ծրագրում ներառվում են նաև տեղական երեխաներ։ Այսպիսի ինտեգրումը նպաստում է էմպատիայի, ներառականության և սոցիալական համախմբվածության զարգացմանը, օգնում է վերացնել բաժանումները և ամրապնդում է սոցիալական արդարության զգացումը՝ կառուցելով ավելի ուժեղ և կայուն համայնքներ։

Ծրագրի բաղադրիչներն են՝  

1. Հոգեբանական վերականգնում՝ ստեղծագործական և տրավմա-ինֆորմացված մեթոդներով․ հեքիաթաթերապիա, արտ-թերապիա, դիմադրողականություն զարգացնող վարժություններ, դրամաթերապիա, խաղաթերապիա, ավազաթերապիա, հիպոթերապիա, դիմակների պատրաստում, կոլաժ, կավի ձևավորում, մանդալաթերապիա, թելով նկարագրություն և այլ մեթոդներ (ընդհանուր՝ 36 ժամ)։ Ծնողական աջակցություն՝ խմբային և անհատական թերապևտիկ հանդիպումներ, ինչպես նաև սոցիալական կապեր և համայնքային կապեր ձևավորելու միջոցառումներ։
2. Ֆիզիկական վերականգնում՝ սպորտային թերապիայի միջոցով․ լող, վոլեյբոլ, ֆուտբոլ, պար, յոգա (ընդհանուր՝ 24 ժամ)։
3. Մտավոր վերականգնում՝ երկօրյա ինտենսիվ ծրագիր, որն ուղղված է ադապտացիային և սոցիալական հմտությունների զարգացմանը (ընդհանուր՝ 16 ժամ)։
4. Սոցիալ-մշակութային ադապտացում՝ ուսումնական այցելություններ, համայնքային միջոցառումներ և էքսկուրսիաներ, որոնք նպաստում են մասնակիցների ինտեգրմանը նոր համայնքներում։

Ակնկալվող արդյունք 

• Տրավմայի շրջանի խզում․ աջակցություն ստացած երեխաները մեծ հավանականությամբ կդառնան դիմակայուն մեծահասակներ՝ կանխելով տրավմայի փոխանցումը ընտանիքներում և համայնքներում։
• Հոգեբանական ապաքինում․ երեխաները կսովորեն հաղթահարել կորուստը, արտահայտել իրենց հույզերը և զարգացնել դիմադրողականություն՝ վերադառնալով լիարժեք կյանք։
• Սոցիալական ինտեգրում․ երեխաները կզարգացնեն նոր սոցիալական կապեր ստեղծելու, նոր միջավայրում հարմարվելու և աջակցող ցանցեր կառուցելու հմտություններ։
• Ընտանիքների աջակցություն․ ծնողները կհանգստանան՝ գիտակցելով, որ իրենց երեխաները ստանում են անհրաժեշտ հոգատարություն և աջակցություն, ինչը կնվազեցնի նրանց սթրեսն ու անհանգստությունը։